معررفی و راهنمای خرید هارد SSD

حافظه یا هارد SSD چیست؟

هارد SSD یا Solid State Drive یک دستگاه ذخیره‌سازی اطلاعات غیر فرار هست که بر اساس فناوری فلش کار می‌کند و با داشتن سرعت بالا در ابعاد بسیار کوچک نسبت به HDD توانسته جایگزین بسیار خوبی برای آن باشد و در حال حاظر اکثر افراد برای ذخیره‌سازی سیستم خود خرید SSD رو ترجیح می‌دهند. هارد SSD به صورت چشم‌گیری سرعت بوت و اجرای برنامه‌ها را در سیستم شما بالا می‌برد، پس اگر قصد خرید SSD برای کامپیوتر خود را دارید در ادامه این مطلب که به معررفی و بررسی نکات مهم در خرید SSD می‌پردازیم همراه باشید تا بهترین انتخاب ممکن را داشته باشید.

کاربرد هارد SSD

تفاوت زیادی بین ویژگی‌های حافظه SSD و HDD وجود دارد که باعث می‌شود برای استفاده‌های متفاوتی مناسب باشند، اطلاع از کاربرد های هارد SSD اولین قدم برای خرید آن است. استفاده گیمینگ یکی از کاربرد‌های مهم حافظه SSD هست، بیشتر گیمر‌ها زمان زیادی رو توی صفحه لودینگ بازی‌ها هدر می‌دهند، اما با خرید SSD پر سرعت می‌توانید این زمان را به حداقل برسانید، همچنین استفاده از حافظه SSD برای اجرای خیلی از بازی‌ها به یک ضرورت تبدیل شده است، مانند بازی Cyberpunk 2077 که بخاطر داشتن جزئیات زیادی به یک حافظه SSD برای لود کردن اطلاعات بازی نیاز دارد. کاربرد حافظه SSD تنها به گیمینگ خطم نمی‌شود و با خرید SSD می‌توانید عملکرد خیلی از برنامه‌های سنگین و ابزار‌های مهندسی رو بهبود ببخشید و رندر‌های سریع‌تری داشته باشید. حتی اگر هیچ کار سنگینی با سیستم خود انجام نمی‌دهید خرید هارد SSD باعث می‌شود سرعت بوت سیستم شما بالاتر برود و علکرد روان‌تری در اجرای برنامه‌های روزمره خود داشته باشید.

عوامل تأثیرگذار در عملکرد هارد SSD

پیشرفت فناوری باعث شده تنوع زیادی در مدل‌های مختلف SSD به وجود بیاید و هرکدام ویژگی‌های خاص خود را داشته باشند که روی عملکرد آن‌ها تاثیر زیادی دارند. اینجا به بررسی عواملی که باعث تفاوت مدل‌های مختلف می‌شوند و هنگام خرید SSD باید به آن‌ها توجه کنیم می‌پردازیم.

ظرفیت هارد SSD

هنگام خرید هارد SSD متوجه می‌شوید که تنوع زیادی در ظرفیت آن‌ها وجود دارد و امروزه از هارد اس اس دی 128 گیگابایتی تا مدل‌هایی با چند ترابایت حافظه وجود دارد، اما به صورت کلی ظرفیت ذخیره‌سازی هارد های SSD نسبت به HDD کم‌تر است. اگر می‌خواهید کل نرم‌افزار‌ها و سیستم‌عامل را داخل هارد SSD ذخیره کنید حداقل به یک SSD 240 گیگ نیاز دارید، هرچند پیشنهاد می‌کنیم یک SSD 500 گیگ بخرید تا خیالتان از داشتن فضای کافی راحت باشد.

فرم فاکتور SSD

حافظه‌های SSD در فرم‌های مختلفی تولید می‌شوند که می‌توان آن‌ها را بین دو دسته M.2 و SATA تقسیم کرد. هارد اس اس دی SATA معمولا در ابعاد 2.5 اینچی تولید می‌شود و برای نصب در همه کیس‌ها و بیشتر لپ‌تاپ‌ها مناسب هست. اما در اس اس دی M.2 ابعاد می‌تواند کمی متفاوت باشد و ابعاد مختلفی مثل 2280 و 2260 رایج‌ترین آن هستند که دو رقم اول در ابعاد آن اندازه عرض و رقم‌های بعدی اندازه طول آن بر حسب میلی‌متر را نشان می‌دهند.

رابط اتصال SSD

اینجا ماجرا کمی پیچیده میشه، چون برخلاف SSD SATA که معمولا از رابط اتصال SATA III با پهنای باند 600 مگابایت در ثانیه استفاده می‌کند، هنگام خرید SSD M.2 متوجه می‌شوید نه تنها اتصال فیزیکی آن‌ها می‌تواند متفاوت باشد، بلکه فناروی اتصال آن‌ها هم فرق می‌کند که روی عملکرد تاثیر بسیار زیادی دارد. دو نوع از هارد SSD M.2 که امروزه استفاده می‌شوند M.2 SATA و M.2 PCIe NVMe هستند. هارد SSD M.2 SATA مانند مدل SATA استاندارد پهنای باند نسبتا پایین 600 مگابایت بر ثانیه را دارد و تنها ابعاد و رابط فیزیکی آن که معمولا M.2 B Key هست تفاوت دارند. درحالی که SSD های M.2 PCIe NVMe از رابط فیزیکی M.2 M Key استفاد می‌کنند و بسته به نوع پروتکل NVMe و نسل فناوری PCIe سرعت‌های متفاوتی را ارائه می‌دهد، برای مثال با در PCIe Gen 5 سرعت انتقال داده می‌تواند تا 14 گیگابایت بر ثانیه باشد.

عمر مفید SSD

تعداد چرخه‌های پاک کردن و نوشتنی که SSD ها می‌توانند انجام دهد محدود هست و معمولا با پارامتری به نام TBW مشخص می‌شود که نشان دهنده میزان داده ای است که می‌توان قبل از خرابی احتمالی، روی آن هارد SSD نوشت. این میزان برای SSD های ارزان قیمت از 150 ترابایت شروع می‌شود و برای SSD های قوی‌تر که بیشتر در سرور‌ها استفاده می‌شوند حتی به 6400 می‌رسد. همچنین فرسودگی قطعات روی طول عمر و عملکرد هارد SSD تاثیر گزار هستند. سازندگان معمولا طول عمر SSD ها را بین 5 تا 10 سال تخمین می‌زنند و با استفاده از هیت‌سینک‌های آلومینیومی و بالا بردن کیفیت ساخت سعی می‌کنند این طول عمر را افزایش دهند، هرچند نحوه استفاده شما و شرایط محیطی هم روی طول عمر هارد SSD تأثیرگزار هست.

نوع ذخیره‌سازی SSD

همانطور که در ابتدا گفتیم ذخیره‌سازی اطلاعات در یک هارد SSD مبتنی بر حافظه فلش یا به صورت دقیق‌تر حافظه NAND Flash هست. حالا این حافظه NAND هم انواع مختلفی داره که روی عملکرد و سرعت هارد SSD تاثیر زیادی داره و یکی از عامل‌های مهم در تفاوت قیمت SSD های ارزان و گران قیمت محسوب می‌شود، پس حتما هنگام خرید SSD به آن توجه کنید. حالا انواع مختلف حافظه NAND چی هستند؟ مدل SLC ( سلول تک سطحی ) : حافظه‌های NAND SLC در هر سلول تنها یک بیت رو ذخیره می‌کنند و که باعث میشه سرعت انتقال داده و دوام بسیار زیادی داشته باشند، اما ظرفیت آن‌ها کم‌تر هست و قیمت بسیار بالایی هم دارند که باعث می‌شود تنها برای استفاده‌های سازمانی مناسب باشد. مدل MLC ( سول دو سطحی ) : حافظ‌های NAND MLC در هر سلول 2 بیت رو ذخیره می‌کنند که باعث میشه تعادل خوبی بین دوام و قیمت ایجاد بشه و هرچند سرعت کم‌تری از SLC ها دارند اما برای استفاده‌های حرفه‌ای مناسب هستند. مدل TCL ( سلول سه سطحی ) : ذخیره 3 بیت در هر سلول حافظه TCL باعث بالا رفتن تراکم و مقرون به صرفه شدن آن می‌شود اما از طرفی دوام پایین میاد و برای SSD هایی با ظرفیت بالا مناسب‌تر هست. مدل QLC ( سلول چهار سطحی) : همانطور که مشخص هست داخل هر سلول از این نوع حافظه 4 بیت ذخیره می‌شود که مقرون به صرفه بودن هارد SSD را به حداکثر می‌رساند، اما از طرفی برای کسانی نیاز به سرعت بالا دارند، مناسب‌ترین انتخاب نیستند.

چیپ کنترل SSD

کنترل یک قطعه در هارد SSD هست که مانند مغز آن عمل می‌کند و وظیفه نوشتن اطلاعات روی حافظه NAND و بر قرار کردن ارتباط با کامپیوتر را بر عهده دارد. کنترلر‌های با کیفیت تاثیر زیادی روی عملکرد حافظه SSD دارند و باعث می‌شوند سرعت و طول عمر  بالاتر برود. همچنین کنترلر‌ها دارای یک حافظه کش هستند که سرعت بسیار بالایی دارد و داده‌های پر مصرف که دفعات زیادی به آن نیاز پیدا می‌کنید را برای شما ذخیره می‌کند. هنگامی که سیستم شما به این داده‌ها نیاز دارد حافظه کش خیلی سریع‌تر از حافظه NAND عادی اطلاعات را به سیستم تحویل می‌دهند و به صورت کلی باعث کاهش تاخیر و بهبود عملکرد سیستم می‌شد که اهمیت زیادی دارد.

انواع SSD بر اساس فرم فکتور

قسمت قبل کمی راجب فرم‌فکتور‌های SSD صحبت کردیم اما بخاطر اهمیت زیادی این موضوع در این قسمت به بررسی دقیق تر آن می‌پردازیم تا هنگام خرید هارد SSD مدلی که به سیستم شما همخوانی ندارد رو تهیه نکنید. هارد اس اس دی SATA :‌ خرید هارد SSD از نوع SATA بی دردسر ترین راه برای افزایش سرعت سیستم‌های قدیمی هست، چرا که همه مدل‌هایی که در بازار وجود دارند از رابط SATA III مشترک با HDD استفاده می‌کنند، پس تنها کافی است هارد قدیمی خود را در بیارید و بدون نگرانی یک SSD SATA متصل کنید. هارد اس اس دی M.2 : این نوع از SSD ها تنوع زیادی دارند و به‌طور کلی به دو دسته M.2 SATA با سرعت محدود مانند اس اس دی های استاندارد SATA و مدل M.2 NVMe PCIe که به سرعت بالای آن اشاره کردیم تقسیم می‌شوند. هنگام خرید SSD M.2 باید حتما اطمینال حاصل کنید که سیستم شما اسلات M.2 مناسب با نسل PCIe هارد خریداری شده را داشته باشد، چرا که مادربرد شما فقط نسل قدیمی‌تر رو پشتیبانی کند، نمی‌توانید از حداکثر سرعت هارد SSD خریداری شده استفاده کنید. هارد اس اس دی PCIe : این نوع هم مانند M.2 از فناوری PCIe استفاده می‌کند اما به صورت مستقیم به آن متصل می‌شود و پهنای باند بسیار خوبی ارائه می‌دهد، اما نیاز به یک اسلات PCIe خالی دارند و هزینه آن‌ها بیشتر است. هارد SSD اکسترنال :‌ درمورد این مدل قبلا توضیح ندادیم، چرا که داخل آن یکی SSD از نوع SATA یا M.2 قرار دارد، اما نمی‌توان آن را یک نوع متفاوت از SSD در نظر نگرفت، چرا که برخلاف بقیه قابل حمل هست و می‌توانید آن را با استفاده از پورت USB یا Thunderbolt به هر کامپیوتر یا دستگاهی که می‌خواهید متصل کنید و اطلاعات را به راحتی جابه‌جا کنید.

نکات مهم خرید SSD

هدف ما در این مطلب راهنمایی شما برای خرید بهترین SSD ممکن نسبت به نیاز شما است، پس در این قسمت به بررسی خلاصه‌ای نکات مهم خرید SSD رو میگیم تا انتخاب بهتری داشته باشید. توجه به نسل PCIe : سرعت SSD هایی که از فناوری PCIe استفاده می‌کنند نسبت به نسل آن می‌تواند متفاوت باشد، برای مثال مدل‌های باPCIe 4.0 می‌توانند حداکثر سرعت 7500 مگابایت بر ثانیه داشته، اما مدل‌های PCIe 5.0 می‌توانند تا 14000 مگابایت بر ثانیه سرعت انتقال داده داشته باشند. طول عمر SSD : برای خرید SSD باید هزینه زیادی پرداخت کنید و خراب شدن آن اتفاق خوش‌آیندی نیست، پس بهتره از همون اول SSD هایی با طول عمر بالا و از برند‌های معتبر تهیه کنید. طول عمر مفید SSD ها با معیار‌هایی مانند TWB (میزان داده قابل انقال قبل از خرابی) و MTBF (میانگین زمان کار کردن قبل از خرابی) سنجیده می‌شود. مشخص کردن نیاز خود : اولین قدم برای خرید SSD مشخص کردن نیازی خودتون هست. اگه فقط می‌خواید از شر کندی هارد HDD خلاص بشید، خرید یک SSD‌ از نوع SATA با هزینه کم می‌تواند مشکل شما رو حل کنه اما برای کاربری‌های حرفه‌ای مثل گیمینگ و اجرای برنامه‌های سنگین حتما باید سراغ  خرید SSD M.2 برید تا سرعت انتقال داده بسیار بیشتر و تاخیر کم داشته باشید.

مزیت‌های SSD

حالا نوبت به بررسی مزیت‌های SSD هست که باعث شده چنین جایگزین خوبی برای HDD ها باشند و شاهد استفاده هرچه بیشتر آن‌ها در کامپیوتر‌ها و لپتاپ‌های جدید باشیم. سرعت زیاد : مهم‌ترین عامل برتری SSD نسبت به HDD داشتن سرعت انتقال داده بسیار بالاتر هست، نسل جدید SSD ها که از فناوری PCIe 5.0 استفاده می‌کنند می‌توانند تا 40 برابر سریع‌تر از یک HDD باشند و هر برنامه سنگینی رو در یک چشم به هم زدن اجرا کند. مقامت بالا : هارد SSD بخاطر نداشتن قطعه مکانیکی، طول عمر خیلی بالایی دارند و در برابر شوک مقاومت خیلی بیشتری نشان می‌دهند. ابعاد کوچک : داشتن دیسک و مغناطیسی و اجزای زیاد در هارد HDD باعث بزرگ بودن اندازه آن‌ها شده بود، اما SSD ها فقط یک برد هستند که ابعاد کوچکی دارند و با پیشرفت فناوری‌های ساخت، روز‌به‌روز مدل‌های جدیدی با اندازه کوچک‌تر وارد بازار می‌شود تاخیر کم : تاخیر یک واحد حافظه فلش به تنهایی کم نیست، اما سازنده‌های SSD با استفاده از چند واحد حافظه فلش در یک SSD تاخیر آن را بسیار پایین‌تر آورده‌اند و این مسئله تاثیر بسیار زیادی در عملکرد دارد. مصرف برق کم : همانطور که گفتیم SSD ها قطعه مکانیکی ندارند و به همین دلیل مصرف برق بسیار کم‌تری از هارد HDD دارند. نداشتن صدا : یکی از بزرگ‌ترین مشکلات حافطه HDD وجود دیسک مغناطیسی بود که باید با سرعت بالا می‌چرخید تا اطلاعات روی آن نوشته یا خوانده شوند که این سیستم باعث تولید صدای ناهنجار می‌شد و تمرکز کاربر را هنگام کار با سیستم به‌هم میزد، اما SSD ها این سیستم مکانیکی را ندارند و هیچ صدایی تولید نمی‌کنند.

قیمت و خرید SSD

اگه تا حالا هارد SSD خریده باشید دیدید که مثلا دو هارد SSD 1  ترابایت یا دو هارد SSD 500 گیگابایت با مشخصات یکسان قیمت متفاوتی دارند. قسمت‌های قبلی به بررسی نکات تاثیرگذار در عملکرد SSD پرداختیم و متوجه تفاوت‌ مدل‌های مختلف شدیم، یکی از نکات مهم که توضیح دادیم نوع حافظه NAND استفاده شده در آن‌ها بود که تاثیر مستقیم و مهمی در سرعت، طول عمر و البته قیمت داشت. بخاطر همین است که هنگام خرید SSD دو مدل با ظرفیت، فرم و رابط یکسان رو میبینید که اختلاف قیمت خیلی زیادی دارند، برا و این بخاطر فناوری حافظه استفاده شده در آن‌ها است. برند‌هایی مثل سامسونگ همیشه از بهترین فناوری‌های ذخیره‌سازی در SSD های خود استفاده می‌کنند و به همین دلیل قیمت محصولا آن‌های بالاتر است.

سوالات متداول

آیا SSD سریع‌تر از HDD است؟

بله، حافظه‌های SSD به دلیل نداشتن قطعه مکانیکی و استفاده از فناوری‌های ذخیره‌سازی جدید، سرعت انتقال داده بسیار بیشتری از حافظه HDD دارند.

کنسول PS5 از چه SSD هایی پشتیبانی می‌کند؟

برای تعویض SSD کنسول PS5 بهترین گزینه خرید SSD از نوع PCIe Gen4 NVMe هست که بیشترین سازگاری را دارد و حداکثر پهنای باند را ارائه می‌دهد.

هارد SSD کجا قرار دارد؟

محل قرارگیری هارد SSD در بسته به نوع آن می‌تواند متفاوت باشد. هارد SSD نوع  SATA در کامپیوتر‌های دسکتاپ داخل قفسه درایو‌ها هستند که در کیس‌های جدید معمولا پشت سینی مادربرد قرار دارد،‌ اما SSD های M.2 روی مادربرد نصب می‌شوند و روی آن‌ها هیت‌سینک آلومینیومی قرار می‌گیرد.

بهترین SSD کدام است؟

درحال حاظر بهترین و سریع‌ترین نوع SSD مدل‌هایی با فناوری PCIe Gen 5 هستند، اما این مدل تازه وارد بازار شده و بسیار کمیاب و گران هستند، پس خرید یک SSD بالارده با فناوری‌ PCIe Gen 4 از می‌تواند انتخاب بهتری باشد.

انواع SSD کدام اند؟

حافظه‌های SSD به صورت کلی به سه دسته M.2 و SATA البته مدل‌های هم وجود دارند که به صورت یک کارت مستقیم به رابط PCIe متصل می‌شوند اما استفاده از آن‌ها کمتر است.

بهترین برند‌های SSD کدام اند؟

برند‌های سامسونگ، وسترن دجیتال و ای‌دیتا چند مورد از شناخته شده‌ترین برند‌های تولید کننده SSD هستند که با تولید محصولات با کیفیت و سابقه درخشان خود را ثابت کرده‌اند، اما انتخاب یک یا چند برند به عنوان بهترین‌ها کار درستی نیست و خیلی از محصولات شرکت‌های دیگر هم کیفیت بسیار بالایی دارند.