راهنمای انتخاب و خرید موس

موس در کنار کیبورد، دو وسیله‌ای هستند که بدون آن‌ها امکان کار کردن با کامپیوتر وجود ندارد. موس به عنوان اصلی‌ترین وسیله ورودی اطلاعات کامپیوتر به کاربر اجازه می‌دهد در محیط سیستم عامل بچرخد و کارهای مختلف انجام دهد. امروزه با پیشرفت تکنولوژی، موس‌ها بسته به کاربرد و نیاز هر شخص تنوع بیشتری پیدا کرده است. حالا موس مناسب یک کاربر عادی یا اداری، تفاوت قابل توجهی با موس گیمینگ یا موس مخصوص طراحی دارد. این تفاوت‌ها در ویژگی‌های مختلف این وسیله به چشم می‌خورد. پس چه بهتر که تسلط خوبی روی این ویژگی‌ها داشته باشیم تا هنگام انتخاب و خرید موس مناسب، بهترین گزینه را انتخاب کنیم.

تعریف اولیه و تاریخچه موس

موس همان طور که گفتیم اگر اولین نباشد، یکی از دو وسیله اصلی برای تعامل با کامپیوتر و ورودی دادن به آن است. ریشه‌های اختراع موس (به انگلیسی Mouse یا Mice) در واقع به پیش از ظهور کامپیوترهای خانگی و دهه 40 میلادی باز می‌گردد؛ زمانی که یک مهندس انگلیسی برای کنترل صفحه رادار موشک، وسیله‌ای به نام Trackball را اختراع کرد تا بتواند یک نشانگر را راحت روی صفحه جابه‌جا کند. حرکت و ردیابی نشانگر از طریق یک گوی چرخان داخل دستگاه میسر می‌شد.
اولین موس مخصوص کامپیوترهای خانگی اما توسط مهندسی آمریکایی به نام «داگلاس انگلبارت» (Douglas Engelbart) در سال 1968 میلادی اختراع شد. این موس یک بدنه چوبی داشت که برد الکترونیکی داخل آن بود و از دو چرخ برای حرکت استفاده می‌کرد. همان سال اولین موس مجهز به گوی چرخان برای کاربرد عمومی در دسترس قرار گرفت. اما در نهایت پنج سال، یعنی تا سال 1973 میلادی طول کشید تا چنین موس‌هایی به صورت تجاری و برای کاربران خانگی عرضه شود. چنین موس‌هایی تا دهه 90 رایج‌ترین نوع بودند، اما با ورود جدی سنسورهای اپتیکال و لیزری، این موس‌ها جای نسل قبلی را گرفتند و همین حالا هم به عنوان استاندارد اصلی موس شناخته می‌شوند.
سنسور اپتیکال که برای ردیابی حرکت از یک منبع نور لیزر استفاده می‌کند، دقت بسیار بیشتری نسبت به گوی چرخان دارند و دوام‌شان هم بسیار بیشتر است. همین موضوع باعث شد تا اوایل قرن 21 میلادی، دیگر موس‌های قدیمی‌تر کنار بروند و موس‌های اپتیکال جای‌شان را بگیرند.
وظیفه موس، پیاده‌سازی حرکات دست روی نشانگر یا پوینتری است که در صفحه وجود دارد و همچنین، اعمال ورودی‌های مختلف از طریق دو کلید اصلی (راست کلیک و چپ کلیک) و اسکرول است. بسیاری از موس‌های مدرن دارای کلیدهای بیشتری هستند تا کاربر قادر به اعمال فرمان‌های بیشتر از طریق این وسیله باشد.

انواع موس

برای دسته‌بندی انواع موس راه‌های مختلفی وجود دارد. رایج‌ترین دسته‌بندی بر اساس کاربرد است که می‌توان به انواع معمولی و اداری، گیمینگ و حرفه‌ای (مخصوص طراحان) تقسیم کرد. موس‌های اداری طراحی ساده‌ای دارند و مجهز به دکمه‌های اصلی هر موسی هستند. موس‌های گیمینگ به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دست کاربر طی استفاده طولانی مدت اذیت نشود. همچنین تعداد دکمه‌های بیشتری دارند و برای جذابیت بصری بیشتر، نورپردازی RGB دارند. موس‌های حرفه‌ای هم معمولا از طراحی کاملا متفاوتی بهره می‌برند که دقت طراح را حین انجام کار بالا می‌برد. نوع اتصال یک روش رایج دیگر است که شامل نوع سیم دار و بی‌سیم است. همچنین می‌توان طبق مدل طراحی ارگونومیک و این که هر مدل مناسب کدام دست باشد، موس‌ها را از یکدیگر متمایز کرد. اکثر موس‌های موجود در بازار مناسب راست دست‌ها یا هر دو قشر است، اما برخی برندها تلاش می‌کنند برای پوشش دادن تمام افراد، موس‌هایی مخصوص افراد چپ دست داشته باشند.

برندهای موس

امروزه برندهای زیادی در زمینه ساخت و عرضه موس کامپیوتر فعالیت می‌کنند که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به لاجیتک، کورسیر، ای فورتک، تسکو، ریزر، ایسوس و استیل سریز اشاره کرد. برخی برندها مثل لاجیتک هم نوع اداری و هم گیمینگ دارند، اما برخی دیگر مثل ریزر و ایسوس فقط روی تولید محصولات مخصوص گیمرها تمرکز می‌کنند.

نوع طراحی

این ویژگی را بالاتر مقداری توضیح دادیم و حالا با جزئیات بیشتر به آن می‌پردازیم. خود طراحی موس می‌تواند از دو دیدگاه بررسی شود؛ اول طراحی ارگونومیک و چه قدر کاربر با آن احساس راحتی کند و دوم طراحی ظاهری. اگر دنبال یک موس با ظاهر زیبا هستید، موس‌های گیمینگ گزینه‌های بیشتری پیش روی شما قرار می‌دهند. اما موقع انتخاب و خرید موس مناسب باید بیشتر به طراحی ارگونومیک توجه کرد.
اولین موردی که باید در نظر داشته باشید این است که موس را با کدام دست استفاده می‌کنید. موس‌های معمولی و اداری معمولا طراحی متقارن دارند که باعث می‌شود هم راست دست‌ها و هم چپ دست‌ها، قادر به استفاده راحت از آن باشند. اما موس‌های گیمینگ و مخصوصا حرفه‌ای بیشتر راست دست‌ها را مخاطب هدف قرار گرفته‌اند. البته برندهایی چون لاجیتک موس‌های مخصوص چپ دست‌ها دارند و این قشر را فراموش نکرده‌اند.
پس از بررسی این فاکتور، مورد بعدی که باید به آن دقت کنید اندازه موس است. حالت ایده‌آلی که پیشنهاد می‌شود این است که هنگام گرفتن موس، کف دست‌تان به طور کامل روی بدنه قرار بگیرد و آن را بپوشاند. همچنین انگشت‌ها به حالت صاف روی دکمه‌های راست کلیک و چپ کلیک قرار گیرد و نیازی به خم کردن آن‌ها نباشد. این گونه دست شما حین استفاده از موس در راحت‌ترین حالت ممکن قرار خواهد گرفت. اگر موس برای شما کوچک باشد، مدام باید دست‌تان را جمع و انگشتان را خم کنید که طی طولانی مدت باعث درد گرفتن دست و مفاصل خواهد شد. اگر هم بیش از حد بزرگ باشد، برای راحت کلیک کردن چالش خواهید داشت. جنس بدنه موس هم اینجا اهمیت پیدا می‌کند. اول اینکه جنس موس باید از ماده‌ای باشد تا دست شما به راحتی سر نخورد.

تعداد دکمه

دکمه کلیک چپ، کلیک راست و دکمه اسکرول، سه دکمه‌ای هستند که روی تمام موس‌ها به طور پیش‌فرض وجود دارند و حداقل استاندارد هر مدلی به حساب می‌‌آیند. اما موس‌های گیمینگ و حرفه‌ای از دکمه‌های بیشتری بهره می‌برند تا کاربر بتواند فرمان‌های بیشتری را با یک دست اجرا کند. موس‌های گیمینگ معمولی معمولا بین 6 الی 7 دکمه دارند، اما موس‌هایی هم هستند که بیش از 10 دکمه روی‌شان قرار گرفته است. برخی مدل‌های موس مخصوص بازی‌های MMO هم مجهز به حدود 20 دکمه هستند.

نوع اتصال

موس‌ها را می‌توان از لحاظ نوع اتصال به دو دسته سیم‌دار و بی‌سیم تقسیم کرد. هنوز افراد بسیاری ترجیح می‌دهند سراغ موس‌هایی بروند که با کابل USB به کامپیوتر وصل می‌شوند. چون هم ارتباط پایداری دارند و هم سرعت انتقال فرمان در آن بیشتر است. شاید مورد اول در مورد موس‌های بی‌سیم کمتر صدق کند، اما فناوری‌های ارتباط بی‌سیم مثل اتصال 2.4 گیگاهرتز امروزه آن قدر سریع هستند که دیگر با موس‌های دارای سیم فرقی نمی‌کنند. موس‌های بی‌سیم از سوی دیگر برای استفاده راحت‌تر هستند، چون دیگر کابلی نیست که شما را محدود به استفاده از آن روی فضای خاصی از میز کند.

حساسیت سنسور

اشاره کردیم که سنسورهای اپتیکال و لیزری، استاندارد رایج برای ردیابی حرکات موس هستند. برای این سنسورها ویژگی‌ای به نام «حساسیت» (Sensitivity) تعریف شده است که مقدار آن نشان می‌دهد سنسور موس چه قدر به حرکات دست کاربر حساسیت نشان می‌دهد. وقتی میزان حساسیت پایین باشد. نسبت به حرکت موس روی میز، نشانگر در صفحه مسافت کمتری را طی خواهد کرد. ولی اگر میزان حساسیت بالا باشد، حتی با یک تکان کوچک خواهید دید که نشانگر کل طول صفحه مانیتور را طی می‌کند. میزان حساسیت با واحد DPI (Dots-Per-Inch یا تعداد نقطه در هر اینچ) نشان داده می‌شود. این واحد نشان می‌دهد وقتی موس به اندازه یک اینچ حرکت کند، نشانگر موس چند پیکسل در صفحه جابه‌جا می‌شود. پس طبق چیزی که انتظار داریم، هر چه حساسیت یک موس بیشتر باشد، موس دقت بیشتری دارد.
موس‌های معمولی و اداری معمولا مقدار حساسیت ثابت دارند، اما در موس‌های گیمینگ این مقدار بین یک بازه مشخص قابل تغییر است در گیمر بتواند برای بازی‌های مختلف آن را شخصی‌سازی کند. یک نکته جالب این که بر عکس تصور، مقدار حساسیت بالا تاثیر مثبتی روی بازی کردن ندارد و گیمرهای حرفه‌ای بیشتر حساسیت موس را روی مقدار نسبتا کمی قرار می‌دهند، چون این گونه کنترل در بازی راحت‌تر خواهد بود. بهترین موس‌های گیمینگ امروزی مقدار حساسیت تا 25 هزار DPI را برای کاربر در دسترس قرار می‌دهند.

حافظه داخلی

آیا گیمری هستید که برای هر بازی، تنظیمات جداگانه‌ای روی موس خود اعمال می‌کند؟ آیا کلافه نمی‌شوید که هر بار این تنظیمات را برای بازی بعدی به صورت دستی عوض کنید؟ این جاست که وجود حافظه داخلی بسیار به کارتان می‌آید. اگر جزو این دسته هستید، پس هنگام خرید و انتخاب موس مناسب باید وجود حافظه داخلی را هم در نظر بگیرید، موس‌های دارای حافظه به شما اجازه می‌دهند چند تنظیمات مختلف در قالب Preset ذخیره شوند و تنها از طریق نرم‌افزار اختصاصی یا با فشردن یک کلید خاص روی موس، تنظیمات را بین‌شان جابه‌جا کنید.

نورپردازی

موس‌های گیمینگ معمولا طراحی ظاهری جذاب‌تری نسبت به دیگر انواع موس دارند. یکی از فاکتورهای زیباسازی این موس‌ها، نورپردازی است که زیبایی ظاهر میز و سیستم گیمینگ شما را دوچندان می‌کند. نورپردازی موس می‌تواند به صورت LED با نور و رنگ ثابت یا RGB باشد که معمولا رنگ و افکت آن قابل تغییر است.

پشتیبانی نرم‌افزاری

برندهای مطرح در ساخت و عرضه انواع موس‌های گیمینگ و حرفه‌ای، معمولا نرم‌افزار مخصوصی برای کاربران منتشر می‌کنند تا امکانات بیشتری برای شخصی‌سازی در دسترس‌شان قرار دهد. کاربر در چنین نرم‌افزاری می‌تواند نورپردازی و رنگ موس را شخصی‌سازی کند، قادر به تعریف فرمان‌های دلخواه برای دکمه‌های اضافه باشد، میزان حساسیت موس را تغییر دهد و چند پروفایل مختلف برای تنظیمات کلی تعیین کند. پس اگر تمایل دارید چنین امکاناتی در دسترس‌تان باشد، حتما هنگام انتخاب و خرید موس مناسب سراغ مدلی بروید که نرم‌افزار مخصوص دارد.